ایاصوفیه یا حاجیاسوفیا (فرزانه مقدس) معروف‌ترین بنا و یكی از زیباترین‌هایشان در استانبول است. این ساختمان ابتدا كلیسای مسیحیت شرق بود که در دوره امپراتوری بیزانس به سال ۵۳۲ میلادی بنا به دستور امپراتور کنستانتین بزرگ ساخته شد. و بعد در قرن ۶ میلادی توسط جاستنیانوس مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. برای بازسازی بنا دو معمار به نام‌های ایسیدوروس (از میلتوس یا سوكلی فعلی) و آنتییوس (از تراللس یا آیدنلی فعلی) ماموریت یافتند. بنا با كار ۱۰ هزار كارگر در طول پنج سال و تحت نظر ۱۰۰ استاد باشی تكمیل شد و به تاریخ ۲۷ آرالیك ۵۳۷ افتتاح شد. این کلیسا نخست کلیسای بزرگ نام گرفت. پس از فتح استانبول، سلطان محمد دوم دستور داد کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کنند. سلیمان اول دستور داد نقاشی‌ها و نگارگری‌های داخل ایاصوفیه را بپوشانند تا نماز جمعه در آنجا خوانده شود. سلیم دوم به معمار سنان دستور داد که ایاصوفیه را مرمت کند. در زمان مراد سوم، مناره و منبر و محراب به ساختمان ایاصوفیه افزوده شد. در زمان مراد چهارم، آیاتی از قرآن به خط مصطفی چلبی در دیوارها و سقف ایاصوفیه نگاشته شد؛ علاوه بر این لوحه‌هایی دور تا دور سقف ایاصوفیه نصب شد که در آن نام الله، محمد، ابوبکر، عمر، عثمان، علی، حسن و حسین نوشته شده بود. این لوحه‌ها در زمان سلطنت عبدالمجید با الواح مدوری که به خط ابراهیم افندی نوشته شده بود، جایگزین گردید. پس از اعلام حکومت جمهوری در ترکیه و به قدرت رسیدن آتاترک، ایاصوفیه به موزه تبدیل شد و تا امروز به همین شکل باقی مانده‌است.
ارتفاع گنبد بزرگ این قصر از سطح زمین ۵۵ متر و قطر آن ۳۱ متر می‌باشد كه بوسیله ۴۰ پشت‌بند بزرگ و روی چهار ستون اصلی سوار شده است. لحظه ای درنگ و تأمل در این قصر کافی است تا توجه شما به وجود موازئیک‌های متعلق به دوره بیزانس که در ساخت این مکان مورد استفاده قرار گرفته معطوف شود.
داخل مسجد در دست بازسازی است و داربست‌های بسیاری به صورت برج تا گنبد ادامه یافته‌اند.
نكته: موزاییك‌های زیبای مسجد خصوصاً آنهایی كه در گالری است را از دست ندهید. گالری از طریق مسیر بالارو سنگی سمت چپ ورودی در دسترس است.
آدرس: تركیه، استانبول، سلطان احمد، میدان ایاصوفیه
تلفن: ۱۷۵۰ ۵۲۲ (۲۱۲ ۰۰۹۰)